O ALVAR chega ó "mínimo"

Cando comezamos, hai un par de anos, a traballar no ALVAR (Atlas e Libro Vermello dos Anfibios e Réptiles de Galicia) comezamos a poñernos pequenos retos:

Temos que conseguir tales citas por esta zona de Ourense...

Estaría ben sacar máis citas de Lissotriton helveticus por esta zona...

E a cousa foi medrando e sacando especies en lugares onde nunca se atoparan e descubrindo novos paraísos en Galicia (si, non todo é pasto de eucaliptais nin do asfalto). E propuxémonos novos retos, esta vez máis grandes.

O primeiro foi ter alomenos unha especie de hérpeto en cada unha das 365 cuadrículas de Galicia. Esto parece fácil pero pódovos dicir que non o é. A parte do grande que é Galicia, hai que ter en conta que algunhas destas 365 UTM's teñen moi pouco territorio dentro de Galicia. Isto, con bastante traballo, fixémolo o ano pasado e para constatar a súa dificultade, dicir que foi a primeira vez que un atlas de distribución de fauna galega conseguiu este reto.

Pero non quixemos quedarnos ahi. Buscamos un novo reto, xa que ter unha especie nunha cuadrícula non nos parecía suficiente. ¿Cal é o mínimo? Pois realmente a maioría das cuadrículas de Galicia teñen potencialmente unhas 20 especies de hérpetos. Pois consideramos que 10 era o mínimo "aceptable" se queríamos facer un bo traballo. O problema é para aquelas cuadrículas que teñen pouca terra galega. Por iso decidimos o seguinte:

-Cuadrículas con entre 10 e 25 km cadrados en terra galega: 5 especies ou máis.

-Cuadrículas con máis de 25 km cadrados en terra galega: 10 especies ou máis.

A gran maioría corresponderíalle 10 especies e as de costa e fronteira con Portugal, Asturias e Castela León de entre 10 e 25 km cadrados de terra galega corresponderínlle 5 especies. Aqui un mapa das diferentes UTM coa superficie que teñen segundo esta clasificación:

Pois seguimos traballando pouco a pouco e hoxe mesmo, tras realizar unha fugaz visita ás terras da Pobra do Caramiñal, conseguimos este novo reto. ¿E cal foi a afortunada especie que nos deleitou coa súa presenza superando este gran reto? Aínda que pareza mentira foi esta:

Si, unha fermosa Hyla arborea, a que desde sempre lle teño un cariño especial (será polo de ser da Terra Chá). E así queda o resultado (polo momento) do ALVAR. Como podedes imaxinar, moito monte, moitos bichos e moito traballo:

Aínda hai faltas que non me gustan moito (teño que recoñecer que son bastante repugnante). Fai falla máis traballo por Pontevedra (ou colaboradores!!!), faltan algunhas cuadrículas de especies interesantes por confirmar, pero o "mínimo" xa está conseguido.

E como non, agradecer ó resto de compoñentes dos seis magníficos do ALVAR (que contribúen con máis de 1.000 cuadrículas especies), a Anxos, Rafa, Pedro, Xabi e Manu. E non me enquenzo de todos aqueles que mandaron moitos datos: Xosé Ramón, Javier Eiras, Damián, Ricardo, Alberto Rivero, Fernando Bocagei, Raúl e outros compañeiros que axudaron a  conseguir este grande reto.

E a todos recordar que seguimos traballando para rematar (quizáis) o próximo ano. Enviádenos as vosas observacións de hérpetos que serán moi ben recibidas.

ADENDA: faltábame poñer o número de UTM*especie de cada taxón. Temos 3.167 UTM*sp de anfibios e 2.373 de réptiles, o que fai un total de 5.540 UTM*sp de hérpetos. Atlas anteriores teñen menos UTM*sp de hérpetos como o primeiro atlas de Galicia que ten 3.751 UTM*sp, o atlas do Ministerio-AHE que ten 4.801 UTM*sp, ou o último atlas da SGHN que ten 3.656 UTM*sp.
Nota: a unidade UTM*sp serve para comparar o número de datos existentes nun atlas. Calcúlase sumando as especies atopadas en cada unha das UTM da área de estudo. No noso caso, para calcular o número de UTM*sp de hérpetos, temos que sumar tódolos números que vedes no mapa de arriba.

	ALVAR	Atlas 95	Ministerio-AHE	SGHN 2010
Anfibios	3167	1913	2454	2080
Réptiles	2373	1838	2347	1576
Hérpetos	5540	3751	4801	3656

Un reto, 365 cuadrículas

Xa levamos un tempo cun novo e interesante proxecto para nós, o Atlas e Libro Vermello dos Anfibios e Réptiles de Galicia (ALVAR). É un proxecto no que un pequeno grupo de herpetólogos, xunto cun bo grupo de colaboradores, intentamos determinar a distribución dos anfibios e réptiles de Galicia dun modo o máis exacto e intensivo posible. Intentamos atopar tódalas poboacións existentes no territorio galego e obter o maior número de datos posibles. Iso si, o principal non é a cantidade senón a calidade. Intentamos ser o máis fiables posibles e descartamos calquera cita dubidosa que non poidamos comprobar.

Hai un tempo que xa cumprimos un dos obxectivos do proxecto, que era ter alomenos unha especie de anfibios ou réptiles en cada unha das cuadrículas de Galicia. Isto é a primeira vez que se consegue e non me estraña que non se acadara antes, xa que hai cuadrículas de tamaño mínimo en Galicia (para nos non son válidas as observacións rexistradas fora de Galicia, aínda que isto suceda por poucos metros).

Logo disto, un novo reto persoal tomou sentido. Ter alomenos unha especie de hérpeto rexistrado en cada unha das 365 cuadrículas galegas. Teño que recoñecer que no fondo isto é unha tontería sen moito sentido xa que para min foi moito máis importante que o ALVAR alcanzara este logro pero isto tamén me ten "gracia".

O ano pasado, Anxos e máis eu rematamos con 364 cuadrículas con hérpetos observados. Chegou setembro con esta cantidade de cuadrículas con alomenos unha especie de hérpeto pero tiñamos un problema, a que nos faltaba era a zona sur de Ons. E isto si que é un problema que poderíamos ter solucionado se o noso obxectivo fora moi importante (hai barcos do Parque que van tódalas semanas do continente a Ons) pero considerábamos que non era un obxectivo tan importante como para andar a molestar ó persoal que xestiona a illa.

Pois a semana pasada (só uns días antes de que pecharan o barco turístico, parece que non escarmentamos), achegámonos á illa de Ons, terra dos meus antergos do lado materno, que eran illáns, e fomos á busca desa especie que necesitabamos. O sur de Ons e Onza son os dous únicos lugares que teñen hérpetos nesta cuadrícula e alí nos diriximos cara o mirador situado na enseada de Fedorento. Alí, entre turistas que non vían o mesmo ca nós, un fermoso exemplar de Timon lepidus (antes Lacerta lepida). Ahí vai unha foto:

O bicho estaba tan tranquilo a pouca distancia da xente. Moi tranquilo, confiando da súa cor verde e mimética para que non o recoñeceran. 

Posteriormente, baixamos ata a Enseada de Fedorento, moi interesante debido a que é moi fácil baixar ata a liña de costa e poder buscar as interesantísimas poboacións de Natrix maura que viven no mar!!! Logo de estomballarnos e disfrutar das vistas, fun á busca dalgunha mauriña. E pouco tardei en poder ver a primeira nun rochedo. Estaba a pouco máis de 10 metros da auga do mar. Puiden collela pero como tiña parte do corpo metido entre dúas pedras decidín soltala para evitar facerlle dano (iso é o principal sempre !!!).

Logo, apareceu unha pequena maura na liña da costa. Cando a vimos estaba a menos dun metro da auga do mar e poucos minutos despois, a marea xa cubría a zona onde estaba.

Aquí unha foto do hábitat:

Tamén puidemos observar a Podarcis hispanica nos coios que están máis arriba da liña de auga, cerca da liña de toxos costeiros.

Pois aquí queda o reflexo dun fermoso día illá no que puidemos completar un pequeno reto persoal. E anúnciovos que, se todo vai ben, para a semana teremos un reto novo, este xa do ALVAR, conseguido. E este si que vai ser importante.